Nét đẹp văn hóa rượu cần truyền thống của đồng bào dân tộc Êđê trong dịp Tết đến xuân về
Rượu cần là thức uống truyền thống tiêu biểu không thể thiếu trong các dịp lễ hội quan trọng của đồng bào các dân tộc thiểu số trên vùng đất Tây Nguyên. Đặc biệt đối với đồng bào dân tộc Êđê thì dịp tết đến xuân về, những ché rượu cần đã dần trở thành nét đẹp văn hóa truyền thống tốt đẹp để gia chủ tiếp đón anh em, họ hàng, khách khứa đến thăm nhà trong những ngày đầu xuân.
Mỗi khi vụ mùa thu hoạch cà phê kết thúc thì cũng là thời điểm Amí Y Môl ở buôn Knia xã Ea Tul chuẩn bị các nguyên vật liệu để nấu rượu cần chuẩn bị đón Tết Nguyên đán. Amí Y Môl cho biết: Gia đình đã có truyền thống nấu rượu cần từ bao lâu nay nhưng chủ yếu để phục vụ nhu cầu sinh hoạt trong gia đình. Chuẩn bị cho dịp Tết Nguyên đán năm nay, Amí Y Môl đã quyết định làm 02 ché rượu cần lớn với thể tích 10 lít để tiếp đãi bà con và khách đến chơi nhà chúc tết. Theo lời Amí Y Môl - để nấu rượu cần thì gia chủ phải chuẩn bị nguyên liệu là cơm, để nguội hoặc âm ấm xong rồi mang trộn với men và trấu sạch, tiếp đến cho vào ché và lấy lá cây sạch bịt kín miệng để nơi thoáng mát. Thời gian ủ rượu cần đến khi sử dụng được ít nhất phải trên 01 tháng, ché rượu được ủ càng lâu thì hương vị rượu càng đạt chất lượng và thơm ngon. Đặc biệt để làm được một ché rượu cần thơm ngon thì phải kể đến việc ủ rượu cần trong các ché cổ của người Êđê thì mới tạo ra hương vị đặc trưng riêng của rượu cần. Vì vậy năm nào gia đình Amí Y Môl cũng chỉ ủ trong trong các ché cổ của gia đình chứ không ủ trong các ché được sản xuất công nghiệp đại trà như hiện nay. Rượu cần là nét đẹp văn hóa truyền thống bao đời nay của đồng bào dân tộc Êđê, vì vậy Amí Y Môl cũng như các gia đình khác trong buôn luôn truyền dạy kinh nghiệm, cách nấu rượu cần cho thế hệ con cháu để tiếp tục duy trì và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Vì vậy hiện nay 02 người con gái của Amí Y Môl cũng đã thành thạo việc nấu rượu cần để phục vụ các dịp lễ hội hay đón chào năm mới của đồng bào trong buôn. Amí Y Môl vui vẻ cho biết: Cứ dịp Tết là anh em, họ hàng, khách khứa tới nhà thì mình mang ché rượu cần ra chiêu đãi nhằm vui xuân, đón Tết, cùng nhau vui vẻ sau một năm lao động vất vả. Việc uống rượu cần đã trở thành nét đẹp văn hóa bao đời nay, nó thắt chặt tình đoàn kết, tạo không khí vui tươi, sôi nổi trong gia đình và buôn làng. Vì vậy việc nấu rượu cần này luôn được bản thân tôi giữ gìn cũng như truyền dạy cho các con để sau này tiếp tục kế thừa, phát huy, không được bỏ truyền thống văn hóa của dân tộc mình.
Còn với gia đình Amí Y Nhanh cũng ở buôn Knia, ngoài việc chuẩn bị những món ăn truyền thống của đồng bào mình trong những ngày Tết, thì vài năm gần đây, năm nào gia đình cũng sử dụng rượu cần để tiếp đãi anh em, họ hàng cũng như khách khứa gần xa đến thăm nhà chúc phúc. Do chưa nắm rõ kỹ thuật và cách nấu rượu cần nên hàng năm gia đình phải đặt mua rượu cần của Amí Y Môl hay bà con trong buôn. Amí Y Nhanh cho biết: Rượu cần không những tạo sự gắn bó, đoàn kết giữa người với người, mà rượu cần còn là nét đẹp văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Êđê trong các dịp lễ hội. Vì vậy hiện nay Amí Y Nhanh đang chú tâm học kỹ thuật nấu rượu cần để thời gian tới có thể tự nấu được những ché rượu thơm ngon phục vụ các nhu cầu sinh hoạt của gia đình và cộng đồng. Amí Y Nhanh chia sẻ: Gia đình mình không biết nấu rượu cần nên thường xuyên mua rượu cần của Amí Y Môl về sử dụng. Cứ tết đến là mang rượu cần để tiếp đãi anh em, họ hàng gần xa đến chơi nhà chúc tết và cảm thấy rất vui, mang lại ý nghĩa tươi đẹp, thắt chặt tình đoàn kết, gắn bó giữa anh em các dân tộc, đồng thời góp phần quảng bá sản phẩm rượu cần, nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Êđê…
Còn đối với anh Y Knáp ở buôn Ea M'dróh xã Ea M'dróh hiện nay là chủ cở sở sản xuất rượu cần Ama Tâm thì năm nay là năm đầu tiên anh làm rượu cần truyền thống của người Êđê để phục vụ bà con trong dịp Tết Nguyên đán. Theo anh Y Knáp - Tết Nguyên đán năm nay số lượng khách hàng đặt rượu cần do anh nấu tăng mạnh so với ngày thường. Các ché rượu cần không chỉ được các khách hàng ở địa phương mua về sử dụng, do rượu cần của anh đã có thương hiệu nên còn được nhiều khách hàng ở các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai, thành phố Hồ Chí Minh…đặt mua. Anh Y Knap rất vui vì sản phẩm rượu cần truyền thống của đồng bào dân tộc Êđê được nhiều khách hàng biết đến, tin tưởng, sử dụng, giúp gia đình anh tăng thêm thu nhập, đồng thời góp phần giữ gìn và quảng bá nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Êđê. Anh Y Knap - chủ cở sở sản xuất rượu cần Ama Tâm ở buôn Ea M'droh (xã Ea M'dróh) tâm sự: Năm nay là năm đầu tiên mình sản xuất rượu cần phục vụ bà con trong dịp Tết Nguyên đán. Dịp Tết năm nay nhu cầu của người tiêu dùng về sản phẩm rượu cần khá cao. Bình thường hàng ngày sản phẩm bán không được là bao, nhưng dịp Tết Nguyên đán thì số lượng khách đặt hàng rất nhiều. Mình rất mừng, phấn khởi và có thêm động lực để tiếp tục làm trong những năm tiếp theo, không những mang lại giá trị vật chất và tinh thần, mà còn góp phần quảng bá văn hóa truyền thống rượu cần của đồng bào dân tộc Êđê…
Những ché rượu cần thơm ngon, nồng nàng đã kết nối cộng đồng, kết nối các thành viên trong gia đình, và phong tục uống rượu cần là một nét văn hóa đẹp truyền thống lâu đời của đồng bào dân tộc Êđê. Bên nhau quanh ché rượu cần trong dịp lễ hội hay trong những ngày đầu xuân để đồng bào cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm, vượt qua khó khăn, cầu mong năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, mọi người khỏe mạnh, kinh tế phát triển, góp phần xây dựng địa phương ngày giàu đẹp và văn minh ./.
H Xiu ÊBan
